W dobie masowego przeczesywania nieba profesjonalnymi automatycznymi systemami obserwacyjnymi mogłoby się wydawać, że obserwacje amatorskie gdzieś na podwórku przed swoim domem nie mają właściwie większego sensu. Okazuje się, że chyba jeszcze nie do końca tak jest…
31 października 2013 r. był pogodny wieczór i postanowiłem uchwycić minimum gwiazdy zaćmieniowej NQ Cam. To znana zmienna, ale niezbyt często obserwowana. Zmienia swą jasność w zakresie 13,1-13,8 mag i okresie 0,362098 dnia. Obserwacje wykonywałem za pomocą monochromatycznej kamery CCD Orion Starshoot DSMI II na teleskopie SW BKP 200/1000, obrazy niefiltrowane.
Podczas późniejszej analizy fotometrycznej materiału przy pomocy programu Muniwin zauważyłem, że inna gwiazda będąca w kadrze, w bliskim sąsiedztwie NQ Cam zmieniła w tym czasie jasność. Zidentyfikowałem ją, była to gwiazda GSC 04369-00653, lub jak kto woli USNO-B1.0 1626-0078445, 2MASS J07460356+7236593. Przeszukałem znane mi katalogi i bazy gwiazd zmiennych i nigdzie nie znalazłem informacji, że jest to gwiazda zmienna. Sprawa wydawała mi się bardzo dziwna, ponieważ jest ona jaśniejsza od NQ Cam i w dodatku bardzo blisko niej położona. Rozważałem nawet możliwość jakiejś mojej pomyłki. Bo dlaczego nikt wcześniej nie zaobserwował jej zmian jasności? ;)
Na kolejną sesję przyszło mi czekać do 2 grudnia, ale potwierdziła ona, że gwiazda rzeczywiście zmienia jasność i to w dość szybkim tempie. The International Variable Star Index wymaga w zgłoszeniu dość szczegółowego opracowania danych i wyznaczenia parametrów zmienności gwiazdy. Podczas konsultacji z jednym z administratorów VSX okazało się, że dobrze by było, gdyby udało mi się zestawić własne wyniki z obserwacjami Northern Sky Variability Survey (NSVS) wykonanymi przed kilkoma latami. Ale jak tego dokonać nie znając dokładnego okresu gwiazdy? Dodatkowy problem polegał na tym, że NSVS ma niską rozdzielczość i system „moją” gwiazdę mierzył z dwiema jej sąsiadkami. Należało więc odjąć jasności tych sąsiadek i znaleźć punkt zerowy wiążący moje pomiary z pomiarami NSVS.
Tu z nieocenioną pomocą przyszedł mi Maciek Mącidym, który wykazując się ogromną determinacją poświęcił wiele czasu na odpowiednie obliczenia i końcową transformację jasności do Vmag w żądanej epoce, za co chciałbym mu w tym miejscu bardzo podziękować. Przegadaliśmy na ten temat wiele wieczorów i wiem również, że pewne kwestie konsultował z Piotrem Guzikiem, dzięki Piotr!
W międzyczasie zebrałem trochę więcej materiału. Ostatecznie w czterech sesjach uzyskałem kilkaset pomiarów jasności pokrywających pełną krzywą jasności, z których wynikało, że moja kandydatka na nową zmienną zmienia jasność w średnim zakresie pomiędzy 12,66 a 12,97 Vmag, z okresem 0,2824687 dnia. Kształt krzywej sugeruje, że podobnie jak jej znana sąsiadka, jest to gwiazda zaćmieniowa typu EW, czyli ciasny, niemal kontaktowy układ podwójny, wykazujący wzajemne zaćmienia składników.
W tej strasznie mozolnej analizie danych bardzo pomógł mi również Marcin Wardak, który głównie próbował wpoić mi wiedzę na temat zasad wyłapywania fotonów przez kamery CCD i sposobów wykorzystywania w planowaniu obserwacji tych wszystkich tajemnych danych, jak camera gain, read noise, dark current, bias mean i temu podobnych ;), ale także na temat zbierania i sposobów przygotowywania materiału do pomiarów.
Wszyscy wyżej wymienieni koledzy bezpośrednio lub pośrednio przyczynili się do tego, że mimo moich kilkukrotnych zwątpień we własne siły i sens dalszych działań w tym temacie, doprowadziłem to do końca, za co jestem im niezmiernie wdzięczny.
Finałem tej całej historii, którą staram się tu przedstawić w bardzo dużym skrócie, jest potwierdzenie, które otrzymałem dziś 18.02.2014 r., cyt.:
Dear Krzysztof Kida,
Congratulations! Your submission to VSX of the new variable star 'GSC 04369-00653' has been reviewed by a moderator and APPROVED. The data from this submission is now available from the public database. In addition, an AAVSO Unique Identifier (AUID) of 000-BLG-628 has been assigned to the star, and may be used when submitting observations. Your assistance in making VSX a better tool is much appreciated.
Clear skies,
VSX Administration
No i link do gwiazdy w bazie VSX:
http://www.aavso.org/vsx/index.php?view=detail.top&oid=359635
Na koniec dodam, że od pewnego czasu mam kolejną kandydatkę do głębszej analizy, tym razem znacznie słabszą (około 15,0-15,5 Vmag), teraz nadszedł czas, by przyjrzeć się jej bliżej. Kto wie, może 000-BLG-628 jest pierwszą, ale nie ostatnią moją nową zmienną :)